Mexina, polìtica, literadura e àteru… in lìngua sarda

Posts tagged ‘cultura’

M’ant nau de dda sighiri… e deu dda sigu!

Labai, chi su 26 de martzu no fessit stètiu su Dantedii no ia a essi torrau a postai in FB su primu cantu de s’inferru chi ia postu innoi etotu prus de ses annus a oi. E chi unus cantu amigus (ma prus de totus Pàulu Zedda, Giuanni Spano e Efis Cuccu, impari a àterus chi m’ant fatu grandus norabonas) no m’essint intzullau a dda sighiri, no sciu chi m’ia a essi detzìdiu a ddu fai.

E aici, mancai un’arrogheddu a sa dii, nci seu arrennèscïu a acabbai su segundu cantu puru. Si·ddu nau innantis, est prus pagu de interessu de su primu ma, chi boleis, gustai·si·ddu aicetotu.

Consillus po ddu ligi: is tertzinas a manu manca funt sa tradusidura in sardu, cussas crocadas a manu dereta funt is originalis; po arraxonis de mètrica apu impreau elisionis (‘e po de, ‘olendi po bolendi) e truncamentus (e’ po est candu sighia de vocali, s’infiniu beti’ po betiri); sa vocali paragògica a acabbu de versu no si depit intendi (unas cantu bortas sceti m’est serbia po sa mètrica e dd’apu scrita acapiada a puntixeddu: fut·i, iat·a, ògus·u, stòddint·i).

Dante Alighieri

Inferru – Cantu II

Sa dii si·ndi fuiat, e s’àiri scura
bogàt de asuba ‘e is bèstias de sa terra
su biaxi ‘e su fadiori; e deu sa cura

a solu mi pigà de cussa gherra
chi prena de caminu e de piedadi
sa menti mi permitat chi ‘osi sterra.

O Musas, donai·mì genialidadi;
o menti chi as siddau su chi apu biu
amosta·mì sa tua nobilidadi.

Deu duncas a sa ghia: “Poeta miu,
càstia si poderosa est sa virtudi,
innantis chi a mi movi sia atriviu.

Tui naras ca su babbu ‘e Sìlviu fut·i
andau in s’arrènniu eternu ma carnali,
bivendi ancora e prenu de saludi.

Ma chi Deus inimigu ‘e dònnia mali
dd’iat carinniau pensendi a grandu efetu
chi ndi depiat bessiri, e chini e cali,

no parit essi indìnniu a òmini schetu:
ca de s’Impèriu ‘e Roma benideru
a babbu in celu elìgïu dd’iat perfetu.

E a Roma, ‘olendi nai su sacru beru,
giai dd’iat·a stabilèssia logu santu
de Pedru po si setzi s’erederu.

Po cust’andada chi ddi donas bantu
intendi tandu iat pòtziu de sa glòria
s’annùntziu e de su paba agoa su mantu.

E andau ddu’est Pàuli, Testu de vitòria,
po ndi beti’ cunfortu a cussa fidi
chi de su sarvamentu e’ intzìmia e stòria.

Ma chi andi deu chin’est a ddu detzidi?
De Enea e de santu Pàuli no seu dìnniu:
ni deu ni Deus creu potzant cundividi.

Ma si a s’idea de benni sia benìnniu
mi timu chi siat maca s’aconcada:
tui sàbiu chi deu faddi bii su sìnniu.”

E che a fulanu lassat sa pensada
e pensus nous ddi mudant sa carrera
e stòddint·i s’idea de s’inghitzada

aici a mei in cussa scuria costera
sa gana fut spaciada de s’imprèndia
chi de cumintzu stètia fut trassera.

“Si deu s’allega tua dd’apu cumprèndia”,
mi torrat s’umbra de òmini galanu,
“s’ànima tua de vilesa est ofèndia

chi meda strobat s’òmini a fitianu,
de s’onorai ndi·ddi pigat s’arrolu
che bèstia assumbrada apubat invanu.

Imoi po ti·ndi liai de cust’arriolu
seu bènniu a ti nai fueddus intèndius
innantis chi m’as fatu benni dolu.

Deu fia in su logu ‘e is chi funt·i suspèndius,
berbus de fèmina bella e biada
pediant a mimi chi fessint atèndius.

Luxiant is ogus prus che stedda amada;
e allega essiat de buca sua galana
cun boxi durci ‘e àngiulu e amodada:

‘O ànima garbosa mantovana,
de chi sa fama tua durat ancora
e ancora at a durai longa simana:

s’amigu miu, de sorti traitora,
in sa costera arètica est arrèscïu
aici chi e’ storrau de pagu in s’ora;

e timu chi agiumai ddi siat incrèscïu
chi deu po dd’agiudai sia mòvia tradu
po su chi in celu sciu chi dd’est merèscïu.

Bai duncas e boga·ddu de s’infadu
narendi su chi serbit a campai
aici m’as a fai s’ànimu biadu.

Beatrici est custa chi ti fait andai;
bèngiu de logu anca torrai disìgiu;
stima mi movit e mi fait fueddai.

Torrada ananti a Deus, de su trastìgiu
chi nci as a ponni a giai t’apu alabantza’.
Dd’apu arrespustu a su chi m’iat esìgïu:

‘Fèmina nida, po tui feti avantzat
sa spètzia umana aforas de su celu
anca luxit sa luna in bixinantza;

a su cumandu tuu ddoi pòngiu zelu
ca tradu iat essi giai a t’essi obediu;
de asuba ‘e su chi bolis lia su velu.

Poit’est chi a custu logu aici afrigiu
de nci calai asuta no t’incurat
benendi de logu mannu e abramiu?’

‘Giai chi po sciri ponis tanti cura’,
m’at nau, ‘a lestru t’apu a torrai sceda
poita a benni a innoi no nci at paura.

Sa cosa feti fait a timi meda
chi tenit su poderi de fai dannu;
po s’atra chi no spramat seu maseda.

Tali m’at fata Deus, chi deu osannu,
ca sa misèria bosta no mi tangit,
ni frama mai ni pampa ‘e fogu mannu.

Ddu’at fèmina garbosa chi imoi prangit
custu barrancu chi ti mandu a sciolli,
tanti chi in celu su giudìtziu infrangit.

Aund’est Luxia est andada po si dolli:
-Ddu biis ca su fideli tuu abisòngiat,
m’arrecumandu de agiudai ddu bolli-.

Luxia, chi a òmini malu no si liòngiat,
s’est mòvia e anca fui sètzia s’e’ acostada,
Rachela acanta a mimi est testimòngia.

M’at nau: -Beatrici, de Deus alabada,
no agiudas su chi t’at aici stimau
de ndi bessiri de bàscia trumada?

no t’at prangendi su coru segau?
no ddu biis ca gherrendi est cun sa morti,
ca nci·ddu tragat s’arriu ‘e su pecau?-

Mai genti est stètia lesta a circai sorti
o a nci stesiai unu dannu prus che deu
chi apusti intèndiu cust’allega forti

de su scannu biadu lòmpia seu,
e fiantza asuba ‘e su chistionu onestu
chi t’at famau de depi ponni creu.’

M’at fatu totu custu manifestu
cun ògus·u de làgrimas luxentis;
est custu chi m’at fatu benni a lestu;

po issa innoi seu bènniu de arrepenti;
ti·nd’apu liau sa bèstia chi truessàt·a
sa bia po artziai a su monti fatzilmenti.

E tandu it’est? poit’est s’arredutada?
po coru vili no nc’est su poita;
t’amancat su coràgiu ‘e s’aconcada?

fèminas ndi tenis tres beneditas
chi tui coidant in corti de celu,
no abastat chi deu beni ti promita?”

Che frorixeddus in noti de gelu
totu serraus, candu a soli luxenti
luegus si strantaxant in su stelu,

aici deu de virtudi morenti
m’est bènniu totinduna coru bonu
chi apu cumintzau totu balenti:

“Ita piedosa a mi fai tali donu!
e tui garbosu chi dd’as obedèssiu
a cussu berideru suu arraxonu!

Tui m’as su coru aici invigorèssiu
cun fueddus chi mi faint intendi adatu
e antiga boluntadi apu agradèssiu.

Bai duncas ca boleus su pròpiu imbatu:
tui ghia, tui sennori, tui maistu.”
Aici ia nau; s’est mòviu e deu infatu

intrau seu in su caminu aresti e tristu.
Lo giorno se n’andava, e l’aere bruno
toglieva li animai che sono in terra 
da le fatiche loro; e io sol uno


m’apparecchiava a sostener la guerra 
sì del cammino e sì de la pietate, 
che ritrarrà la mente che non erra.

O muse, o alto ingegno, or m’aiutate; 
o mente che scrivesti ciò ch’io vidi, 
qui si parrà la tua nobilitate.

Io cominciai: «Poeta che mi guidi, 
guarda la mia virtù s’ell’è possente, 
prima ch’a l’alto passo tu mi fidi.

Tu dici che di Silvio il parente, 
corruttibile ancora, ad immortale 
secolo andò, e fu sensibilmente.


Però, se l’avversario d’ogne male 
cortese i fu, pensando l’alto effetto 
ch’uscir dovea di lui e ’l chi e ’l quale,

non pare indegno ad omo d’intelletto; 
ch’e’ fu de l’alma Roma e di suo impero 
ne l’empireo ciel per padre eletto:

la quale e ’l quale, a voler dir lo vero, 
fu stabilita per lo loco santo 
u’ siede il successor del maggior Piero.

Per quest’andata onde li dai tu vanto, 
intese cose che furon cagione 
di sua vittoria e del papale ammanto.

Andovvi poi lo Vas d’elezione, 
per recarne conforto a quella fede 
ch’è principio a la via di salvazione.

Ma io perché venirvi? o chi ’l concede? 
Io non Enea, io non Paulo sono: 
me degno a ciò né io né altri ’l crede.

Per che, se del venire io m’abbandono, 
temo che la venuta non sia folle. 
Se’ savio; intendi me’ ch’i’ non ragiono».

E qual è quei che disvuol ciò che volle 
e per novi pensier cangia proposta, 
sì che dal cominciar tutto si tolle,

tal mi fec’io ’n quella oscura costa, 
perché, pensando, consumai la ’mpresa 
che fu nel cominciar cotanto tosta.

«S’i’ ho ben la parola tua intesa», 
rispuose del magnanimo quell’ombra; 
«l’anima tua è da viltade offesa;

la qual molte fiate l’omo ingombra 
sì che d’onrata impresa lo rivolve, 
come falso veder bestia quand’ombra.

Da questa tema acciò che tu ti solve, 
dirotti perch’io venni e quel ch’io ’ntesi 
nel primo punto che di te mi dolve.

Io era tra color che son sospesi, 
e donna mi chiamò beata e bella, 
tal che di comandare io la richiesi.

Lucevan li occhi suoi più che la stella; 
e cominciommi a dir soave e piana, 
con angelica voce, in sua favella:

“O anima cortese mantoana, 
di cui la fama ancor nel mondo dura, 
e durerà quanto ’l mondo lontana,

l’amico mio, e non de la ventura, 
ne la diserta piaggia è impedito 
sì nel cammin, che volt’è per paura;

e temo che non sia già sì smarrito, 
ch’io mi sia tardi al soccorso levata, 
per quel ch’i’ ho di lui nel cielo udito.

Or movi, e con la tua parola ornata 
e con ciò c’ha mestieri al suo campare 
l’aiuta, sì ch’i’ ne sia consolata.

I’ son Beatrice che ti faccio andare; 
vegno del loco ove tornar disio; 
amor mi mosse, che mi fa parlare.

Quando sarò dinanzi al segnor mio, 
di te mi loderò sovente a lui”. 
Tacette allora, e poi comincia’ io:

“O donna di virtù, sola per cui 
l’umana spezie eccede ogne contento 
di quel ciel c’ha minor li cerchi sui,

tanto m’aggrada il tuo comandamento, 
che l’ubidir, se già fosse, m’è tardi;               
più non t’è uo’ ch’aprirmi il tuo talento.

Ma dimmi la cagion che non ti guardi 
de lo scender qua giuso in questo centro 
de l’ampio loco ove tornar tu ardi”.

“Da che tu vuo’ saver cotanto a dentro, 
dirotti brievemente”, mi rispuose, 
“perch’io non temo di venir qua entro.

Temer si dee di sole quelle cose 
c’hanno potenza di fare altrui male; 
de l’altre no, ché non son paurose.

I’ son fatta da Dio, sua mercé, tale, 
che la vostra miseria non mi tange, 
né fiamma d’esto incendio non m’assale.

Donna è gentil nel ciel che si compiange 
di questo ’mpedimento ov’io ti mando, 
sì che duro giudicio là sù frange.

Questa chiese Lucia in suo dimando 
e disse: – Or ha bisogno il tuo fedele 
di te, e io a te lo raccomando -.

Lucia, nimica di ciascun crudele, 
si mosse, e venne al loco dov’i’ era, 
che mi sedea con l’antica Rachele.

Disse: – Beatrice, loda di Dio vera, 
ché‚ non soccorri quei che t’amò tanto, 
ch’uscì per te de la volgare schiera?

non odi tu la pieta del suo pianto? 
non vedi tu la morte che ’l combatte 
su la fiumana ove ’l mar non ha vanto? –

Al mondo non fur mai persone ratte 
a far lor pro o a fuggir lor danno, 
com’io, dopo cotai parole fatte,

venni qua giù del mio beato scanno, 
fidandomi del tuo parlare onesto, 
ch’onora te e quei ch’udito l’hanno”.

Poscia che m’ebbe ragionato questo, 
li occhi lucenti lagrimando volse; 
per che mi fece del venir più presto;

e venni a te così com’ella volse; 
d’inanzi a quella fiera ti levai 
che del bel monte il corto andar ti tolse.

Dunque: che è? perché, perché restai? 
perché tanta viltà nel core allette? 
perché ardire e franchezza non hai?

poscia che tai tre donne benedette 
curan di te ne la corte del cielo, 
e ’l mio parlar tanto ben ti promette?».

Quali fioretti dal notturno gelo 
chinati e chiusi, poi che ’l sol li ’mbianca 
si drizzan tutti aperti in loro stelo,

tal mi fec’io di mia virtude stanca, 
e tanto buono ardire al cor mi corse, 
ch’i’ cominciai come persona franca:

«Oh pietosa colei che mi soccorse! 
e te cortese ch’ubidisti tosto 
a le vere parole che ti porse!

Tu m’hai con disiderio il cor disposto 
sì al venir con le parole tue, 
ch’i’ son tornato nel primo proposto.


Or va, ch’un sol volere è d’ambedue: 
tu duca, tu segnore, e tu maestro». 
Così li dissi; e poi che mosso fue,

intrai per lo cammino alto e silvestro.

Chi Danti fessit nàsciu in Sardìnnia…

… sa lìngua nosta no nc’iat a essi arruta a su puntu anca est.

Custa borta mi seu bòfiu spassiai pagu pagu. Si fatzu un’arregalu po s’inghitzu de Annu Nou: gosai•si•ddu!

Labai, no mi•ddoi seu scimprau tropu, apu fatu is arrimas comenti mi beniant, a bortas ant a parri fortzadas, ma si•dd’apu nau, est pagu prus che unu giogu. Apu perou circau de impreai fueddus sardus schetus su prus chi podia e mi parit de nci essi arrennèsciu bastanti.

Consillus po ddu ligi: is tertzinas a manu manca funt sa tradusidura in sardu, cussas crocadas a manu dereta funt is originalis; po arraxonis de mètrica apu impreau elisionis (‘e po de) e truncamentus (e’ po est candu sighia de vocali); sa vocali paragògica a acabu de versu no si depit intendi (duas bortas sceti serbit po sa mètrica e dd’apu scrita aici: Dèus-u e at-i, ca su sistema de custu diònicu no permitit de ponni lìteras piticheddas in artu).

Dante Alighieri

Inferru – Cantu I

S’àndala a mesu vida barigada
m’agatu aintru ‘e unu padenti scuru
chi sa dereta bia fut stramancada.

Nel mezzo del cammin di nostra vita
mi ritrovai per una selva oscura,
ché la diritta via era smarrita.

Ohi cantu a ddu contai est malu puru
ma solu a ddu pensai mi fait striori
aspu, trobiu, axiosu si m’atùru!

Ahi quanto a dir qual era è cosa dura
esta selva selvaggia e aspra e forte
che nel pensier rinova la paura!

Sa morti feti est peus marigosori;
ma po contai su beni chi apu biu
is atrus malis nau de cuss’arrori.

Tant’è amara che poco è più morte;
ma per trattar del ben ch’i’ vi trovai,
dirò de l’altre cose ch’i’ v’ho scorte.

Comenti fui aintru nai no sciu
ca prenu ‘e grandu sonnu a cussu puntu
de berdadera bia ndi fui bessiu.

Io non so ben ridir com’i’ v’intrai,
tant’era pien di sonno a quel punto
che la verace via abbandonai.

E a peis de cuddu monti chi est congiuntu
cun sa basciura chi padenti serrat
e chi de timoria su coru iat puntu,

Ma poi ch’i’ fui al piè d’un colle giunto,
là dove terminava quella valle
che m’avea di paura il cor compunto,

in artu càstiu e is palas perra a perra
bestìas de luxi biu de cuddu steddu
chi ghiat deretu onniunu in custa terra.

guardai in alto, e vidi le sue spalle
vestite già de’ raggi del pianeta
che mena dritto altrui per ogne calle.

Calau su timi est tandu unu pagheddu
chi in fundu ‘e coru meda fut durau
sa noti ch’ia passau che misereddu.

Allor fu la paura un poco queta,
che nel lago del cor m’era durata
la notte ch’i’ passai con tanta pieta.

Comenti unu cristianu assubentau
de mari ‘essiu a sa praja cun fadiori
si fùrriat a castiai che ameletzau,

E come quei che con lena affannata,
uscito fuor del pelago a la riva,
si volge a l’acqua perigliosa e guata,

aici si fut s’ànimu fuidori
furriau po biri apalas cuss’apretu
chi lassat mai personi bia in su mori.

così l’animo mio, ch’ancor fuggiva,
si volse a retro a rimirar lo passo
che non lasciò già mai persona viva.

Pasiau su corpus duncas cun achietu
torrau mi fui in s’arètica costera
pesendi pei cun pei cuss’artu tretu.

Poi ch’èi posato un poco il corpo lasso,
ripresi via per la piaggia diserta,
sì che ‘l piè fermo sempre era ‘l più basso.

E tocat chi a s’inghitzu ‘e sa scalera
a pilu ingespiadatzu e lestra a biri
ananti miu una liòncia chi ligera

Ed ecco, quasi al cominciar de l’erta,
una lonza leggera e presta molto,
che di pel macolato era coverta;

de cara mia no si boliat partiri;
faiat a mei su passu tanti arrèsciu
chi fui agiumai cumbintu a dispidiri.

e non mi si partia dinanzi al volto,
anzi ‘mpediva tanto il mio cammino,
ch’i’ fui per ritornar più volte vòlto.

Fut s’ora ‘e su mangianu giai arbèsciu
su soli nci pesàt cun cussu steddu
chi fut cun issu candu ddus iat crèsciu

Temp’era dal principio del mattino,
e ‘l sol montava ‘n sù con quelle stelle
ch’eran con lui quando l’amor divino

s’amori santu ‘e Dèus-u de noeddu;
aici de sperai tenia ocasioni
po cussa fera in s’ora ‘e mangianeddu

mosse di prima quelle cose belle;
sì ch’a bene sperar m’era cagione
di quella fiera a la gaetta pelle

e prus in tempus de durci stasoni;
ma no chi timi etanti no faessit
su biri ananti a mimi unu lioni.

l’ora del tempo e la dolce stagione;
ma non sì che paura non mi desse
la vista che m’apparve d’un leone.

Pariat chi cuddu contra a mei benessit
a conca in artu e fàmini arrabiosa
pariat chi finsas s’àiri ndi tremessit.

Questi parea che contra me venisse
con la test’alta e con rabbiosa fame,
sì che parea che l’aere ne tremesse.

E agoa una lupa chi totu speddiosa
pariat de cantu fut sa marridesa
e genti meda iat fatu giai infadosa,

Ed una lupa, che di tutte brame
sembiava carca ne la sua magrezza,
e molte genti fé già viver grame,

aportu m’iat sentidu de grajesa
sa timoria chi essiat biendi•dda a s’ora
ch’ia pèrdiu in totu spera de s’artesa.

questa mi porse tanto di gravezza
con la paura ch’uscia di sua vista,
ch’io perdei la speranza de l’altezza.

Comenti e cussu chi totu comporat
e lompit tempus malu e a perdi acudit
ca prantu e pensu tristu imoi ddu scorat;

E qual è quei che volontieri acquista,
e giugne ‘l tempo che perder lo face,
che ‘n tutti suoi pensier piange e s’attrista;

sa bèstia sene paxi ni chietudi
abellu a faci mia benendi abàsciu
a cuddu scuru torra mi•nci scudit.

tal mi fece la bestia sanza pace,
che, venendomi ‘ncontro, a poco a poco
mi ripigneva là dove ‘l sol tace.

Arrumbulendi tandu in logu bàsciu
cumparit de arrepenti ma diaderu
chini citiu no parit mancu nàsciu.

Mentre ch’i’ rovinava in basso loco,
dinanzi a li occhi mi si fu offerto
chi per lungo silenzio parea fioco.

Biendi chi in su scuru fut sentzeru
“Oh, miserere ‘e mei”, dd’apu tzerriau,
“chini tui siast, un’umbra o òmini beru!”

Quando vidi costui nel gran diserto,
“Miserere di me”, gridai a lui,
“qual che tu sii, od ombra od omo certo!”

Mi fait: “No prus, ma òmini fui stau,
e babu miu cun mama fut lombardu,
de pàtria mantovana e innia pesau.

Rispuosemi: “Non omo, omo già fui,
e li parenti miei furon lombardi,
mantoani per patrïa ambedui.

Nàsciu sub Iulio, mancai fessit tardu
seu bìviu in Roma asuta ‘e grandu Agustu
candu nci fiant is farsus dèus govardus.

Nacqui sub Iulio, ancor che fosse tardi,
e vissi a Roma sotto ‘l buono Augusto
nel tempo de li dèi falsi e bugiardi.

Poeta fui e cantamu de su giustu
de Anchisu fillu chi est bènniu de Ilìu
de chi abrùxiu feti e’ abarrau de custu.

Poeta fui, e cantai di quel giusto
figliuol d’Anchise che venne di Troia,
poi che ‘l superbo Ilïón fu combusto.

Ma a ita ses torrendi a cuss’axiu?
no fust artziendi a muntànnia biadosa
de anca ònnia prexu nd’est mòviu e partiu?”

Ma tu perché ritorni a tanta noia?
perché non sali il dilettoso monte
ch’è principio e cagion di tutta gioia?”

“Ses tui Virgìliu sa mitza abundosa
chi spargit mannu frùmini ‘e arraxonu?”,
dd’apu torrau a faci bregungiosa.

“Or se’ tu quel Virgilio e quella fonte
che spandi di parlar sì largo fiume?”,
rispuos’io lui con vergognosa fronte.

“Tra is àterus poetas bantu e donu
mi serbat stùdiu longu e grandu amori
chi nci apu postu in su tuu libru bonu.

“O de li altri poeti onore e lume,
vagliami ‘l lungo studio e ‘l grande amore
che m’ha fatto cercar lo tuo volume.

Tui ses maistu mannu miu e s’autori
chi solu surbiu nd’apu in sa poesia
su stili bellu chi m’at fatu onori.

Tu se’ lo mio maestro e ‘l mio autore,
tu se’ solo colui da cu’ io tolsi
lo bello stilo che m’ha fatto onore.

Dda biis sa bèstia chi tengu in sa bia;
agiuda-mì cun issa, ca in trementa
m’at postu, o maistu ‘e sabidoria”.

Vedi la bestia per cu’ io mi volsi;
aiutami da lei, famoso saggio,
ch’ella mi fa tremar le vene e i polsi”.

“Po tui iat essi mellus atra tenta”,
mi torrat biendi•mì totu in prantu,
“si ‘olis scabulli ‘e logu chi turmentat;

“A te convien tenere altro vïaggio”,
rispuose, poi che lagrimar mi vide,
“se vuo’ campar d’esto loco selvaggio;

ca custa bèstia chi ti fait ispantu
no lassat mai perunu propassai
chi sperdit dònnia pòburu, aici cantu;

ché questa bestia, per la qual tu gride,
non lascia altrui passar per la sua via,
ma tanto lo ‘mpedisce che l’uccide;

e de natura est tanti mala e grai
chi mai dda satzat gana illacanada
e a scraxu prenu est comenti e chi mai.

e ha natura sì malvagia e ria,
che mai non empie la bramosa voglia,
e dopo ‘l pasto ha più fame che pria.

Cun animalis medas s’e’ acrobada
e ant essi prus, ma cani cassadori
cun dolu mannu dd’at a fai spaciada.

Molti son li animali a cui s’ammoglia,
e più saranno ancora, infin che ‘l veltro
verrà, che la farà morir con doglia.

Ni terra ni dinai ma cun framori,
issu chi nascit in pannus de virtudi
sabiesa at a circai e grandu amori.

Questi non ciberà terra né peltro,
ma sapïenza, amore e virtute,
e sua nazion sarà tra feltro e feltro.

De cudda Itàlia at essi sa saludi
po chi Camilla vìrgini s’est morta
e Turnu, e Eurìalu e Nisu in gioventudi.

Di quella umile Italia fia salute
per cui morì la vergine Cammilla,
Eurialo e Turno e Niso di ferute.

De is biddas dd’at a fai imperriai sa porta
finas chi torra scutulada at essi
a inferru, de aundi fèngia dd’iat ingorta.

Questi la caccerà per ogne villa,
fin che l’avrà rimessa ne lo ‘nferno,
là onde ‘nvidia prima dipartilla.

Ma pensu chi siat mellus tui sighessis
de innoi a mei, chi t’apu a andai ghiendi,
e s’atru mundu potzas agradessi;

Ond’io per lo tuo me’ penso e discerno
che tu mi segui, e io sarò tua guida,
e trarrotti di qui per loco etterno;

ca scrìvidus de dolu innia as a intendi
a biri cussas ànimas antigas
po sa segundu morti giai tzerriendi;

ove udirai le disperate strida,
vedrai li antichi spiriti dolenti,
ch’a la seconda morte ciascun grida;

e is chi unu prexu mannu finsas pigat
mancai in su fogu, ca funt in sa spera
de artziai a su celu a s’ora cun fadiga.

e vederai color che son contenti
nel foco, perché speran di venire
quando che sia a le beate genti.

Chi inguni agoa bolis andai diaveras
mi•nci apu a dispidiri ca innia nci at-i
prus dìnnia ‘e mei un’atr’ànima sentzera;

A le quai poi se tu vorrai salire,
anima fia a ciò più di me degna:
con lei ti lascerò nel mio partire;

ca cussu imperadori e magestadi
sendi chi fui arrebellu a sa dotrina
no bolit chi deu intri in sa tzitadi.

ché quello imperador che là sù regna,
perch’i’ fu’ ribellante a la sua legge,
non vuol che ‘n sua città per me si vegna.

S’arrènniu e’ in dònnia logu ma innoi finas
est sa tzitadi sua cun s’artu tronu:
biau chi nd’arricit intrendi sa strina!”.

In tutte parti impera e quivi regge;
quivi è la sua città e l’alto seggio:
oh felice colui cu’ ivi elegge!”.

E deu: “Poeta, deu ti pedu a indonu
po Deus chi mai t’at donau acunortu,
po chi nci fua de custu mali e in bonu

E io a lui: “Poeta, io ti richeggio
per quello Dio che tu non conoscesti,
acciò ch’io fugga questo male e peggio,

mi potzas ghiai a lompi in cussu portu
chi s’enna ‘e Santu Pedru potza biri
e is chi tui nas pigaus de su scunfortu”.

che tu mi meni là dov’or dicesti,
sì ch’io veggia la porta di san Pietro
e color cui tu fai cotanto mesti”.

S’est mòviu, e deu infatu a ddu sighiri.

Allor si mosse, e io li tenni dietro.

Gràtzias, amigus, po si essi stentaus a ligi, e cumpadessei is sciollòrius mius!

Buca-de-Arrosa

Labai, piciocus, custa borta seu arrennèsciu a fai torrai is arrimas. E fait finsas a dda cantai…

 

Buca-de-Arrosa

Ddi narànt Buca-de-Arrosa
poniat s’amori poniat s’amori
ddi narànt Buca-de-Arrosa
poniat s’amori asuba ‘e ònnia cosa.

Apenas lòmpia a sa statzioni
in sa biddixedda de Sant’Illàriu
iant biu totus in d-una mirada
ca fut atra cosa che missionàriu.

S’amori ddu fais o ca ses arròsciu
o ca ddu fatzas po traballai
Buca-de-Arrosa ni s’unu ni s’atru
de su scinitzu boliat gosai.

Ma su scinitzu fitianu portat
su spèddiu sceti de satisfai
chena apubai chi su chi ti praxit
siat bagadiu o mancai cojau.

Aici e’ stètiu ca de una dii a s’atra
Buca-de-Arrosa s’est pricurada
s’arràbiu mannu de is callelleddas
chi chena s’ossu fiant abarradas.

Giai chi no luxint in sa biddixedda
po grandu arbìtiu tzertu is gomais
sa contramòvida a cussu puntu
no fut de prus che a dda frastimai.

Si sciit chi sa genti est de bonu consillu
mancu chi fessit Gesùs in su tempru
si sciit chi sa genti est de bonu consillu
candu at spaciau su malu esempru.

Tandu una bècia mai cojada
chena mai fillus, chena prus ganas
si pigat s’incuru e mancai s’ingustu
de donai a totus consillu giustu.

E chistionendi cun cuddas corrudas
fueddus abistus ddis narat atzuda:
“Chini s’amori si-nd’at furau
de sa giustìtzia siat castigau”.

E funt andadas a su comissàriu
e dd’ant nau chena de lareddiai:
“Cussa bagassa, de parrochianus
ndi tenit cantu e unu forru ‘e pani”.

Cuatru arguatzilis funt arribaus
in conca unu tanti ‘e capeddu a pinnàciu
cuatru arguatzilis funt arribaus
cun su pinnàciu e totus armaus.

Su coru moddi no est una doda
chi ndi siat prenu su carabineri;
ma a nci-dda lompi cada a su trenu
dd’ant portada chena praxeri.

A sa statzioni ddoi fiant totus
su comissàriu e su segrestanu
a sa statzioni ddoi fiant totus
ogus arrùbius, capeddu in manu.

Po saludai a sa chi po unu pagu
chena pretendi chena pretendi
in cussa bidda at batiu po unu pagu
prexu e cuntentu amorigendi.

Unu carteddu grogu ddoi fut
a scrita manna innieddigada
naràt “Adiosu, Buca-de-Arrosa,
tui su beranu ti portas incuadas”.

Ma a tali nova chi pagu s’intendit
mancu perunu giornali ddi serbit
comenti frècia chi de arcu e’ scuta
bolat impressi de buca in buca.

E in sa statzioni chi avatu beniat
sempri prus genti de innui dispidiat
chini unu basu intregàt o unu frori
o po duas oras pediat s’amori.

Finsas Vicàriu chi no disdìnniat
durci ermosura mancai pagu durit
a prufessoni dda portat avatu
tra un’ollu santu e unu sinnu ‘e gruxi.

E cun sa Vìrgini in primu fila
e Buca-de-Arrosa pagu stesiada
arreu si tragat peri sa bidda
sacru e profanu a manu pigada.

Fabrizio De Andrè, 1968

Mitus asuba de su bilinguismu

In d-una bella arraxonada in su blog de s’amiga Alexandra Porcu, apu agatau custu acàpiu a su giassu de unu professori spetzialisau in chistionis de bilinguismu. M’est pràxiu a ddu tradusi in sardu e si-ddu pongu innoi. Mancai me is diis chi benint apu a fai calincunu cumentu puru.

François Grosjean 

Professori Emèritu
Universidadi de Neuchâtel, Svìtzera

Unus cantu mitus asuba de su bilinguismu funt dibàtius in custu lìburu: Bilingual: Life and Reality (Harvard University Press, 2010). Funt arresuminaus innoi.

Su bilinguismu est una cosa pagu spainada.

FARSU. Ant carculau ca prus de sa metadi de sa genti in su mundu est bilìngua, est a nai ca bivit cun duas o prus lìnguas. Su bilinguismu s’agatat in dònnia logu de su mundu, in dònnia pillu sotziali, in dònnia truma de edadi. Finsas me is Logus cun medas monolìnguus, sa percentuali de bilìnguus est arta. Po nai, fait a contai unus 50 millionis de bilìnguus me is Stadus Unius de Amèrica (SUA) in dii de oi.

Is bilìnguus achirint is duas o prus lìnguas insoru in sa pipiesa.

FARSU. Fait a imparai prus lìnguas sendi pipiu, ma sendi piciocheddu e finsas fatus mannus puru. Fait a biri mannus medas chi bessint bilìnguus ca apustis mòvius de unu Logu (o una regioni) a un’àteru depint achiriri una segundu lìngua. Cun su tempus, fait a ddus agatai bilìnguus aicetotu che is pipius chi ant achiriu sa lìngua insoru in sa primu pipiesa (sarvu s’acentu de fueddadori nàsciu). Po arrègula, sa genti bessit bilìngua poita ca sa vida ddi pedit s’imperu pretzisu de duas o prus lìnguas. Custu podit acadessi po mori de disterru, educatzioni, coja amesturada, cuntatu cun àteras trumas linguìsticas aìnturu de unu Logu, e aici nendi.

Is bilìnguus tenint connoscèntzia aguali e perfeta de is lìnguas insoru.

FARSU. Custu est unu mitu chi at tentu vida longa! A sa dereta, is bilìnguus connoscint is lìnguas insoru a su tanti giustu chi ddis serbit. In calincunu podit predominai una lìngua, àterus no sciint ligi e scriri in d-una de is lìnguas insoru, àterus tenint sceti connoscèntzia passiva de una lìngua e, a s’acabu, una minoria pitica meda tenit un’imperu aguali e perfetu de is lìnguas suas. Su chi tocat a si ponni in conca est ca is bilìnguus funt diferentis meda intra issus, aicetotu che is monolìnguus.

Is bilìnguus beriderus no tenint acentu me is lìnguas diferentis insoru.

FARSU. A tenni o a no tenni acentu in d-una lìngua a unu no ddu fait prus o mancu bilìnguu. Dipendit de candu unu at achiriu sa lìngua sua. De fatu, calincunu bilìnguu sciortu e balantzau meda tenit s’acentu de una o de s’àtera lìngua; àterus bilìnguus, prus pagu sciortus, podint no tenni acentu in totu.

Is bilìnguus funt tradusidoris nàscius.

FARSU. Chi puru is bilìnguus sciint tradusi cosas simpris de una lìngua a s’àtera, a fitianu ddis benit a traballu in campus prus spetzialisaus. Sa torrada chi sa genti ddi fait giai sèmpiri est: “Deu creemu ca fiast bilìnguu!”. De fatu, is bilìnguus imperant is lìnguas insoru in sètius diferentis, cun genti diferenti, in campus diferentis de sa vida (a custu ddi nant su printzìpiu de cumplementariedadi). Sarvu chi apant imparau is lìnguas in sètius formalis (a scola, po nai), o apant studiau po fai is tradusidoris, a fitianu no sciint fai una tradusidura cunforma a s’àtera lìngua.

Amesturai is lìnguas est unu sinnu de mandronia de is bilìnguus.

FARSU. Amesturai is lìnguas passendi de s’una a s’àtera (code-switching) o pighendi imprèstidus est unu portamentu cumoni meda po is bilìnguus chistionendi cun àterus bilìnguus. Est unu pagheddu comenti a pigai su cafei cun lati intamis de nieddu sceti. Sa doda de is duas lìnguas est inguni pronta e in sètius bilìnguus fait a dd’imperai a praxeri. Medas espressadas e fueddus si nant mellus in d-una o in d-un’àtera lìngua; amesturendi fait a imperai sa giusta chena depi arrecurri a tradusiduras chi a bortas iant a podi no arrennesci a espressai su chi unu bolit nai. In dònnia manera, in àterus sètius is bilìnguus sciint ca no fait a amesturai is lìnguas (po nai, candu funt chistionendi cun monolìnguus) e insandus abarrant firmus in d-una sceti.

Is bilìnguus funt biculturalis puru.

FARSU. Chi puru medas bilìnguus funt biculturalis puru (ca arrelatant cun duas culturas e ponint apari bisuras de ambaduas), àterus medas funt monoculturalis (po nai, is bividoris de sa parti de Svìtzera chi chistionant su tedescu, a fitianu achirint tres o cuàturu lìnguas de sendi giovuneddus). Aici fait a essi bilìnguu chena essi biculturali aicetotu comenti fait a essi monolìnguu e biculturali (che a unu Britànnicu chi bivit me is SUA).

Is bilìnguus tenint personalidadi dòpia o sperrada.

FARSU. Is bilìnguus, che is monolìnguus, adatant su cumportamentu insoru a sètius e genti diferentis. Custu portat meda is bilìnguus a mudai lìngua (po nai, unu bilìnguu giaponesu-ingresu chi chistionat giaponesu cun s’ajaja e ingresu cun sa sorri). Custus mudamentus de lìngua ant fatu nasci s’idea ca is bilìnguus funt “diferentis” candu chistionant s’una o s’àtera lìngua. Ma aicetotu che po is monolìnguus, est su sètiu o sa personi cun chi unu est chistionendi chi portat a mudai pagu pagu cumportamentus, pensadas, sentidus, etc., e no su fatu chi unu siat bilìnguu.

Is bilìnguus espressant is sentidus in sa primu lìngua insoru.

FARSU. Parìcius bilìnguus funt crèscius imparendi duas lìnguas totu a una borta e po cussu tenint duas primus lìnguas e ddas podint imperai ambaduas po espressai is sentidus. E po sa majoria de is bilìnguus chi ant achiriu is lìnguas in tempus diferentis (a primìtziu una lìngua e agoa, unus cant’annus apustis, un’àtera) su mollu no est craru. Sentidus e bilinguismu produsint un’arrealidadi meda cumpricada ma finsas meda personali, chi no tenit arrègulas assentadas. Calincunu bilìnguu preferit a imperai una lìngua, calincunu s’àtera, e calincunu ddas imperat ambaduas po espressai sentidus e emotzionis.

Pipius

Su bilinguismu fait trigai s’achirimentu de sa lìngua a is pipius.

FARSU. Custu est unu mitu chi fut popolari agoa, in sa metadi de su de 20 sèculus. De insandus, circas scientìficas medas ant amostau ca su pipiu bilìnguu no trigat a achiriri sa lìngua sua. Nau custu, s’iat a depi arregordai ca is pipius bilìnguus, po mori ca depint tenni e ita fai cun duas o prus lìnguas, funt in calincuna manera diferentis de is pipius monolìnguus, ma de seguru no po su chi pertocat s’achirimentu de sa lìngua. E po cantu spetat a is pipius bilìnguus cun barrancus de linguatzu (po ndi nai unu, sa dislessia), no funt in proportzioni de prus de is pipius monolìnguus cun is pròpius barrancus.

Sa lìngua fueddada in domu at a tenni efetu malu in s’achirimentu de sa lìngua a scola, candu custa est diferenti.

FARSU. De fatu, sa lìngua de domu podit essi imperada che a fundòriu linguìsticu po achiriri bisuras de s’àtera lìngua. E donat puru a is pipius una lìngua de podi fueddai (cun babus, mamas, genti de domu, e, mancai, maistus) in s’interis chi megant de achiriri s’àtera.

Chi babus e mamas bolint pesai is pipius insoru bilìnguus, depint imperai sa tènnica de “una personi – una lìngua”.

FARSU. Nci at bias medas po essi segurus chi su pipiu si pesit bilìnguu: una personi de domu fueddat una lìngua e un’àtera personi de domu fueddat s’àtera; una lìngua s’imperat in domu e s’àtera foras de domu; su pipiu achirit sa segundu lìngua a scola, etc. Su chi fait totu (su faidori-crai) est s’ABISÒNGIU. Su pipiu depit lompi a cumprendi, po su prus chena si-nd’acatai (a manera no cuscienti), ca nci at abisòngiu de duas o prus lìnguas in sa vida de dònnia dii. Est inguni chi sa tènnica “una personi – una lìngua” bortas medas faddit ca su pipiu bilìnguu si-nd’acatat luegus ca sa lìngua prus dèbili (a fitianu sa minorisada) a sa dereta no serbit (chi is de domu o àterus familiaris chistionant s’unu cun s’àteru sèmpiri cun s’àtera lìngua prus forti, insandus a ita serbit a apoderai sa lìngua prus dèbili?). Sa mellus tènnica est ca totu is de famìllia imperant sa lìngua prus debili in domu, chi fait, po podi amanniai su cuntatu de su pipiu cun cussa e marcai su territòriu “printzipali” de sa lìngua.

Is pipius pesaus bilìnguus ant a amesturai sèmpiri is lìnguas insoru.

FARSU. Chi is pipius bilìnguus arrelatant in duus sètius, siat bilìnguu siat monolìnguu, insandus imparant a amesturai is lìnguas in tzertus momentus sceti. Candu funt cun monolìnguus (po nai, ajaja chi no chistionat nudda s’ingresu), imparant debressi a chistionai sa lìngua giusta sceti (sinuncas s’iat a sentzai sa comunicadura). Est de importu perou chi custu sètiu siat monolìnguu diaderus (e no siat unu “bogai trogas” anca unu parenti bilìnguu pretendit de no connosci s’àtera lìngua); is pipius s’ant a smerai a fueddai una lìngua sceti chi dda intendint cosa pretzisa po podi comunicai. Duncas is de domu ant a circai de fraigai ambientis a naturali monolìnguu anca is pipius ant a tenni abisòngiu, e po cussu ant a imperai, una lìngua sceti.

Po ndi sciri de prus carca custus acàpius:

1. Su lìburu de François Grosjean Bilingual: Life and Reality (Harvard University Press, 2010)

2. Unu scritu curtzu “Ita depint sciri babus e mamas asuba de su bilinguismu”, de François Grosjean

3. Un’interbista de François Grosjean asuba de su bilinguismu

Presentada lìburu “In Mòguru, a is tempus nostus…”

Domìnigu chi benit, in Mòguru, presentaus unu bellu traballu chi apu cordinau deu po contu de s’Acadèmia de su Sardu onlus. Una truma de giòvunus circadoris ant arregistrau is arregordus de una cincuantena de bècius mogoresus (sa majoria fiant pruscheotantàrgius e ddoi fut finsas unus cantu pruschenorantàrgius). De cussas interbistas nd’est bessiu unu lìburu de grandu interessu, totu in sardu.

Seis totus cumbidaus a benni. Custu est su manifestu.

In Mòguru, a is tempus nostus...

In Mòguru, a is tempus nostus…

Pregontai su sardu a scola po is pipius

Calincuna cosa inghitzat a si movi po assegurai s’imparu de su sardu me is scolas. In custu diònicu de s’amigu Càralu Mulas est arresuminada totu sa chistioni.

In s’interis su Comunu de Sàrdara at mandau una lìtera a s’Assessori de sa Regioni cun d-un’alliòngiu, un’àtera a is famìllias po arregordai ca podint fai su sceberu e at apariciau su mollu po fai sa pregonta a sa scola.

Meda prexau de agiudai deu puru a fai spraxi sa chistioni, si pongu me is acàpius sinnaus is documentus de su Comunu, chi m’at mandau, mancu a ddu nai, s’amigu Pàulu Pisu, consilleri comunali delegau a sa lìngua sarda.

Ligei-si-ddus e donai bosàterus puru s’agiudu chi spetat po fai sciri sa cosa aingìriu su prus chi fait.

Cuncursu literàriu in sardu in Sàrdara

S’amigu Pàulu Pisu mi pregontat de pubricai sa nova de su primu cuncursu literàriu in sardu (Contendi in Sàrdara) chi faint in bidda sua.

Ddu fatzu cun meda praxeri.

Labai su logu anca podeis agatai su bandu e sa scheda po s’assentai.

Is paràulas bonas de Santu Martinu

Saludi a totus. Mi depeis scusai chi seu sparèssiu po prus de tres mesis: apu tentu una simana de tempus cun tropu cosa de fai!

Oi si bollu ponni unu bellu contu antigu, chi s’amiga mia infirmera de Brucei at intèndiu de s’ajaju suu. Est unu contu de su connotu, po spreviai is pipius assuconaus de lampus e tronus candu calànt temporadas malas.

Comenti a sèmpiri mi seu permìtiu de mudai unus cantu fueddus, chi Anna Arrita m’iat scritu segundu sa pronùntzia de Brucei, po ddus “normalisai” graficamenti: a parti s’allonghiamentu de sa L (mallu, scalla, candella, callai), s’assimiladura de RT (Mattinu, òttus, fòtti) e s’africadura de NS (intzeriai, pentzai, fintza) chi funt in cumoni cun meda dialetus, si bollu sinnalai sa particularidadi de una metàtesi (pallàura po paràula) e de duas formas verbalis (furiant po fiant e emust – sciemust po emus – sciemus).

Is paràulas bonas de Santu Martinu

A piciochedda, candu capitàt ca proiat a dilùviu, cun tronus e lampus, ajaju pinnicàt apari totu is nebodis:
– Benei a innoi, ca ajaju si contat is paràulas bonas de Santu Martinu, ascurtai beni beni … e contai cun mei ca comenti spàciat su contu acabat finsa e su tempus malu!
E nosu, spaurius de is tronus, ddu ingiriamus cuntentus, acanta de su fogu, medas bortas a luxi de candela, ascurtamus sa boxi sua …

« In d-una domu fiant preparendi is ùrtimas cosas ca sa filla manna, sa prus bella de totus, a merii si depiat cojai. Ddoi iat grandu festa, is parentis fiant giai totus arribaus, sa sposa fut pronta, alligra, cuntenta e de una bellesa mai bia, candu su celu si insèriat meda meda e cumentzat a proi: tronus e lampus, bentu forti, s’àcua ndi calat a sìcias, unu tempus lègiu peus de imoi. Totus preghendi “Gei at a passai”, candu bussat a sa porta unu beciteddu totu brutu, infustu e famiu.
– Lassai-mì intrai, est faendi tropu tempus malu.
S’afàciat su meri de sa domu.
– No fait ca seus de coja, seus a strintu nosu puru.
Ma s’omineddu insistiat:
– Dai, lessi-mì intrai, at a biri ca no si-nd’at a pentiri, no strobu a nemus, mi pongu mancai asuta de sa scala cun su burricheddu.
A su meri ndi-ddi parit mali e ddu fait intrai…
Lompit su sposu, bellu comenti e su soli, in d-una carrossa totu indorada, cun ses cuaddus nieddus, grassus e lùcidus, pìchiat su portali, ma s’acudit s’omineddu e aberit issu su portalitu, si ponit ananti e no ddu lassat passai. Su sposu comenti ddu biit si-nd’assicat e narat:
– La’, innoi ses Martinu cani!
E s’omineddu:
– No seu Martinu cani … seu Martinu de is paràulas bonas.
– E chi ses Martinu de is paràulas bonas, nara-mi-ndi una!
UNA est su soli prus de sa luna.

– Nara-mi-ndi duas!
DUAS funt is tàulas de Mosè candu Gesugristu calat a pei in terra in is ortus de Gerusalemme e narat: DEUS BABU, DEUS FILLU E DEUS SPIRIDU SANTU.

– Nara-mi-ndi tres!
TRES funt is tres Marias
DUAS funt is tàulas de Mosè candu Gesugristu calat a pei in terra in is ortus de Gerusalemme e narat: DEUS BABU, DEUS FILLU E DEUS SPIRIDU SANTU.

– Nara-mi-ndi cuatru!
CUATRU funt is cuatru evangelistas
TRES funt is tres Marias
DUAS funt is tàulas de Mosè candu Gesugristu calat a pei in terra in is ortus de Gerusalemme e narat: DEUS BABU, DEUS FILLU E DEUS SPIRIDU SANTU.

– Nara-mi-ndi cincu!
CINCU funt is cincu liagas
CUATRU funt is cuatru evangelistas
TRES funt is tres Marias
DUAS funt is tàulas de Mosè candu Gesugristu calat a pei in terra in is ortus de Gerusalemme e narat: DEUS BABU, DEUS FILLU E DEUS SPIRIDU SANTU.

– Nara-mi-ndi ses!
SES funt is ses cìrius
CINCU funt is cincu liagas
CUATRU funt is cuatru evangelistas
TRES funt is tres Marias
DUAS funt is tàulas de Mosè candu Gesugristu calat a pei in terra in is ortus de Gerusalemme e narat: DEUS BABU, DEUS FILLU E DEUS SPIRIDU SANTU.

–  Nara-mi-ndi seti!
SETI funt is seti donus
SES funt is ses cìrius
CINCU funt is cincu liagas
CUATRU funt is cuatru evangelistas
TRES funt is tres Marias
DUAS funt is tàulas de Mosè candu Gesugristu calat a pei in terra in is ortus de Gerusalemme e narat: DEUS BABU, DEUS FILLU E DEUS SPIRIDU SANTU.

… e su sposu sèmpiri prus nieddu de su nervosu:
– Nara-mi-ndi otu!
OTU funt is otu corus
SETI funt is seti donus
SES funt is ses cìrius
CINCU funt is cincu liagas
CUATRU funt is cuatru evangelistas
TRES funt is tres Marias
DUAS funt is tàulas de Mosè candu Gesugristu calat a pei in terra in is ortus de Gerusalemme e narat: DEUS BABU, DEUS FILLU E DEUS SPIRIDU SANTU.

– Nara-mi-ndi noi!
NOI funt is noi paramentus
OTU funt is otu corus
SETI funt is seti donus
SES funt is ses cìrius
CINCU funt is cincu liagas
CUATRU funt is cuatru evangelistas
TRES funt is tres Marias
DUAS funt is tàulas de Mosè candu Gesugristu calat a pei in terra in is ortus de Gerusalemme e narat: DEUS BABU, DEUS FILLU E DEUS SPIRIDU SANTU.

– E insandus nara-mi-ndi dexi!
DEXI funt is dexi cumandamentus
NOI funt is noi paramentus
OTU funt is otu corus
SETI funt is seti donus
SES funt is ses cìrius
CINCU funt is cincu liagas
CUATRU funt is cuatru evangelistas
TRES funt is tres Marias
DUAS funt is tàulas de Mosè candu Gesugristu calat a pei in terra in is ortus de Gerusalemme e narat: DEUS BABU, DEUS FILLU E DEUS SPIRIDU SANTU.

Su sposu sèmpiri prus arrabiau, a tzèrrius narat:
– Nara-mi-ndi ùndixi!
ÙNDIXI funti is ùndixi vìrginis
DEXI funt is dexi cumandamentus
NOI funt is noi paramentus
OTU funt is otu corus
SETI funt is seti donus
SES funt is ses cìrius
CINCU funt is cincu liagas
CUATRU funt is cuatru evangelistas
TRES funt is tres Marias
DUAS funt is tàulas de Mosè candu Gesugristu calat a pei in terra in is ortus de Gerusalemme e narat: DEUS BABU, DEUS FILLU E DEUS SPIRIDU SANTU.

– E insandus nara-mi-ndi doxi!
DOXI funt is doxi apòstulus
ÙNDIXI funti is ùndixi vìrginis
DEXI funt is dexi cumandamentus
NOI funt is noi paramentus
OTU funt is otu corus
SETI funt is seti donus
SES funt is ses cìrius
CINCU funt is cincu liagas
CUATRU funt is cuatru evangelistas
TRES funt is tres Marias
DUAS funt is tàulas de Mosè candu Gesugristu calat a pei in terra in is ortus de Gerusalemme e narat: DEUS BABU, DEUS FILLU E DEUS SPIRIDU SANTU.

Su sposu batendi is peis a terra de su ligori segat is crapitas e ndi-ddi bessint a foras is peis … portàt is peis de caboni ! E cumentzat a tzerriai:
– Nara-mi-ndi trexi!
E insandus cumentzat a tzerriai finsa e Santu Martinu e ddi narat:
TREXI no est lexi,
no est mundu,
a centumilla passus ti-nci sperevundu
in su mari sciundau,
chi s’anemigu no tochit su CRISTIANU BATIAU!

E su dimòniu cun totu s’esèrcitu de su mali si fuit de cussu logu in corrias de fogu.»

Acabau su contu de ajaju, nosu totus aturdius ancora pensendi a totu su chi emus intèndiu no sciemus mai nai candu est chi iat scampiau.

CUSTU EST UNU CONTU DE AJAJU IN BIDDA NOSTA
BRUCEI, su ses de Austu de su Duamilla-e-doxi
                                                                                                                                     Anna Arrita Tolu

Prèmiu literàriu in Cabuderra po contixeddus de animalis

Su Comunu de Cabuderra (agiudau de sa Provìntzia de Casteddu) at donau su bandu de su Prèmiu Literàriu de Cabuderra tziu Boicu Pianu e tziu Firei Lai.

Su concursu est apitzus de sa storiedda a sa manera de is contixeddus de Esopu, aundi is animalis bivint, fueddant e scramentant che a s’òmini. In sa storiedda s’agatat giai sèmpiri su scramentu postu po imparai.

Innoi si podeis ligi su bandu. Nci at de aciungi perou ca su Comunu at deliberau de transiri sa dii de scadèntzia po intregai is traballus a sa 1 de a merii (h. 13) de su 4 de làmpadas chi benit.

Is premiaduras ant a essi su 29 e 30 de làmpadas.

“Petza o pisci?”, Is primus 1000 fueddus in sa Fiera

Spetàculu teatrali de is atoras sardaresas Carmen Porcu e Stefania Bettini, ispirau liberamenti de su lìburu “Is primus milli fueddus / Sas primas 1000 allegas in sardu”.
Ddas agatais in sa Fiera de Casteddu in sa parada de sa Provìntzia de su Campidanu de Mesu – Pad. G – su 30 de Abrili e su 1° de maju a is 6:00 de a merii…
Spàssiu assegurau po pipius a mannus – no si pagat nudda
Ajò, tocai sceti!